به گزارش «صما» با وجود اینکه پرداخت وام‌های مسکن عمدتاً در دو قالب وام از محل اوراق ممتاز و صندوق پس‌انداز یکم انجام می‌شود اما در این بین متقاضیان با ابهاماتی در رابطه با نحوه دریافت هر یک از این تسهیلات و حتی هردوی آن‌ها مواجه هستند؛ و البته یک وام هم تحت عنوان جعاله پرداخت می‌شود.
چرا وام‌ها کارآمدی خوبی ندارند
در این زمینه یک کارشناس ساخت‌وساز بابیان اینکه به نظر می‌رسد عزم جدی برای پرداخت تسهیلات خرید در کشور وجود ندارد گفت: اگرچه تسهیلات جدید ازنظر کمی بالا بوده اما ازنظر کیفی بازخورد مطلوبی نداشته است.
ایمان رفیعی بابیان مطلب فوق به «صما» گفت: متأسفانه باگذشت زمان متوجه ناکارآمدی این وام می‌شویم. عدم همپوشانی صحیح متقاضیان و بوروکراسی‌های سنگین اداری باعث شده دست جامع هدف از اخذ این وام‌ها کوتاه شود.
وی در رابطه حساب صندوق پس‌انداز مسکن گفت: این نوع از تسهیلات حدود سه سال است که با تصویب شورای پول اعتبار و از طریق بانک مسکن در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد. تسهیلات صندوق پس‌انداز یکم در دو گروه انفرادی و زوجین قابل پرداخت خواهد بود. برای انفرادی و در بر اساس مناطق جغرافیایی در تهران ۸۰ میلیون، مراکز استان‌ها و شهرهای بالای ۲۰۰ هزار نفر جمعیت تا ۶۰ میلیون و در سایر مناطق تا ۴۰ میلیون تومان تعریف می‌شود. برای زوجین نیز در تهران تا ۱۶۰ میلیون، مراکز استان‌ها و شهرهای بالای ۲۰۰ هزار نفر تا ۱۲۰ و سایر مناطق نیز تا ۸۰ میلیون تومان شرایط دریافت تسهیلات وجود دارد.
رفیعی بابیان اینکه اخذ این وام نیز مشکلات عدیده‌ای دارد گفت: در تسهیلات صندوق پس‌انداز یکم مشخص آن است که خاص خانه‌اولی‌ها خواهد بود یعنی هیچ متقاضی نمی‌تواند قبل از دریافت این تسهیلات از سایر وام‌های مسکن استفاده کرده باشد. متقاضی از تسهیلات بانک مسکن و سایر بانک‌ها جهت خرید، احداث واحد مسکونی، انتقال سهم‌الشراکه یا تعمیر واحد مسکونی استفاده نکرده باشد. به عبارتی متقاضی از امکانات دولتی برای تهیه مسکن استفاده نکرده باشد.
وی در خصوص مشکل مهم دیگر این وام گفت: از دردسر دوم گروهی از خانهاولیهای واجد شرایط وام یکم نبود ضامن دولتی است. هرچند آنچه در برخی شعب و همچنین سامانه تلفنی کارشناسان بانک، درباره مدارک موردنیاز برای پرداخت وام مسکن یکم عنوان می‌شود، متفاوت از ضوابط مکتوب و دارای ابهام برای متقاضیان است، اما ازآنجاکه مسئولیت تائید نهایی مدارک متقاضی، به تشخیص شعبه، محول شده است، برخی شعب در مواجهه با گروهی از واجدان شرایط وام خانهاولی، آن‌هم در مرحله پرداخت تسهیلات آخرین مرحله بعد از حداقل یک سال سپردهگذاری- درخواست معرفی ضامن دولتی بهعنوان یکی از چند مدرک موردنیاز برای تکمیل پرونده را به متقاضیان، مطرح میکنند.
این کارشناس ساخت‌وساز بابیان اینکه یکی از دلایل عدم حضور مؤثر خانه اولی‌ها باوجود طی پرسه بیش از یک سال گفت: اگر در معاملات کنونی هیجان خاصی دیده نمی‌شود به دلیل عدم تأمین ضامن دولتی بهعنوان شرط قید نشده در ضوابط مکتوب است.
رفیعی گفت: اما مشکل دیگر خانه اولی‌ها تأمین مبلغ لازم برای سپردهگذاری است در تهران وام 80 میلیون تومانی یکم به تأمین 40 میلیون تومان نقدینگی از سوی خانه‌اولی‌ها، برای یک سال پس‌انداز در صندوق، نیاز دارد اما طی نزدیک به دو سال گذشته از فعالیت این صندوق، خانه‌اولی‌ها در تهران، به خاطر ضعف بنیه مالیشان، به‌طور متوسط، 30 میلیون تومان، سپردهگذاری انجام دادند که این موضوع باعث شده، افراد به‌جای یک سال، بعد از حداقل یک سال و نیم، مشمول دریافت این تسهیلات شوند.
وی درنهایت گفت: اگر هدف دولت از ارائه وام‌ها خانه‌دار کردن مردم است با این ضوابط و بندهای دست‌وپا گیر به هدف غایی خود نمی‌رسد.
گره‌های کور اوراق تسهیلات خرید مسکن
همچنین رئیس یکی از شعبه‌های بانک دولتی در خصوص مشکلات وام اوراق دار بابیان اینکه هزینه‌های کذاب یکی زا مشکلات وام‌های اوراق دار است گفت: در حال حاضر هر متقاضی برای دریافت هر 500 هزار تومان باید 75 هزار تومان بپرداز که به بدون نردید رقم بالایی است.
پرویز کاکائی بابیان مطلب فوق به «صما» گفت: در تسهیلات مربوط به خرید اوراق ممتاز در بازار سرمایه درهرصورت متقاضی باید نسبت به خرید اوراق اقدام کند. برای وام ۷۰ میلیونی باید تا ۱۴۰ برگ اوراق (قیمت هر اوراق 500 هزار تومان) خریداری شود که هزینه‌ای حدود ۱۰ میلیون تومان را به گیرنده وام تحمیل می‌کند. اگرچه این وام مقوله‌ای به نام انتظار را در پس خود ندارد اما به علت گرانی بیش‌ازحد تاکنون نتوانسته بخشی بزرگی از تقاضا را پوشش دهد.
وی بابیان اینکه وام تسهیلات 120 میلیونی روجین در تهران هم مشکلات عدیده‌ای دارد گفت: متقاضی باید برای بازپرداخت سودی حدود ۱۷.۵ درصد را بپردازد. زمان بازپرداخت حداکثر ۱۲ سال و امکان بازپرداخت به روش‌های ساده و پلکانی وجود دارد. این در حالی است که اکنون وجود سود بالای تسهیلات این بخش از مشکلات آن به شمار رفته و اقساط بالا و مجموع سود بازپرداختی قابل‌توجهی را به دارنده وام تحمیل می‌کند.
وی همچنین خاطرنشان کرد: مشکل دیگر این اوراق مربوط به بندهای زمان و طول عمر خانه است. جواز ساخت این املاک نباید بیش از 20 سال باشد.
کاکائی گفت: در حال حاضر گیرنده وام ۱۲۰ میلیونی باید در هرماه حدود دو میلیون تومان قسط و در مجموعه در ۱۲۲ سال حدود ۱۶۷ میلیون تومان سود برگرداند. اگرچه این میزان سود به دلیل تورم در سال‌های هفتم تا 12 رقم بالایی نیست اما طولانی‌تر شدن این تسهیلات همراه با سودهای گزاف باعث شده بسیاری از شهروندان از اخذ این وام نیز امتناع بورزند.
وی بابیان اینکه مشکل مهم دیگر این وام‌ها در نحوه انتقال است گفت: در رابطه با وام‌های قابل دریافت از محل اوراق به‌این‌ترتیب است که اولاً دارنده تسهیلات از این محل می‌تواند بدون محدودیت بار دیگر وام‌های پرداختی از همین محل را دریافت کند البته اگر قرار است وامی که در اختیار دارد را به مسکن جدیدی که می‌خواهد دوباره خریداری کند، منتقل کند آنگاه دریافت وام جدید مشروط به مابه‌التفاوت خواهد بود.
وی افزود: مثلاً اگر اکنون تا ۱۰ میلیون تومان از وام قبلی باقی‌مانده می‌تواند با توجه به اینکه برای انفرادی تا سقف ۷۰ میلیون تسهیلات قابل دریافت است، مابه‌التفاوت آن یعنی تا سقف ۶۰ میلیون تومان اقدام کند ولی اگر قرار بر این نیست که وام قبلی را به مسکن جدید منتقل کند، آنگاه می‌تواند بانام خود تا ۷۰ میلیون تومان تسهیلات بگیرد.
این فعال صنعت بانکی بابیان اینکه در تمام دنیا تسهیلات با دست‌های باز به متقاضیان ارائه می‌شود گفت: باوجود تعدد در ارائه وام‌های تسهیلات خرید مسکن، این وام‌ها به دلیل بوروکراسی‌های سنگین، اخذ سودهای پیچیده بانکی و عدم توانایی ارائه وام از سوی بانک‌ها چندان موفق نبوده است.