در سال‌های دور بازار ایران بر گرد اعتمادی می‌گذشت که در بطن افکار مردم رسوخ کرده بود. ثروت بازاریان با پول آنها متفاوت بود و بعد از روحانیت، طبقه تجار از گروه‌های مرجع مردم به شمار می‌آمدند. مناسبات قدیم البته برای شهرهای جدید مناسب نیست به همین دلیل نهادی به نام استاندارد وضع شد بلکه بتواند همان مسئولیت اعتماد بازار قدیم را باز بیافرینند. چهاردهم اکتبر هرسال به همین مناسبت به نام روز جهانی استاندارد نام‌گذاری شده است که امسال مقارن شده است با 22 مهرماه. روزی برای یادآوری اهمیت اعتماد و استاندارد و نقشی که چنین نهادی می‌تواند در توسعه صنعت کشورها داشته باشد.
اهمیت استاندارد
استاندارد پایه علم و فن‌آوری است و در توسعه صنعت و اقتصاد نقشی به سزا دارد. گرچه اغلب پنداشته می‌شود استاندارد برای رعایت حقوق مصرف‌کننده است اما در نگاه بلندمدت این تولیدکننده است که از مزایای برند خوشنام و باکیفیت درنتیجه با استاندارد بالا بهره‌مند می‌شود. همچنین صرفه‌جویی‌های حاصل از کاهش انواع قطعات و مواد اولیه غیرضروری و ضایعات، به‌قدری چشمگیر است که هرگونه سرمایه‌گذاری در زمینه استانداردسازی فرآورده‌ها و خدمات را برای صاحبان صنایع موجه می‌سازد.
محمد شكرچی‌زاده معاون وزیر و رئیس مركز تحقیقات راه، مسكن و شهرسازی، کشور را در زمینه استاندارد دارای کاستی‌هایی می‌داند. وی در گفتگو با خبرنگار پیام ساختمان در مورد چالش استاندارد تجهیزات تأسیساتی گفت: در سازمان تحقیقات بخش تأسیسات را به چند بخش تقسیم‌بندی كرده‌ایم؛ در حوزه آموزش كاستی‌ها بسیار جدی داریم و آنچه آموزش داده می‌شود با همه مشكلات و عقب‌ماندگی‌ها با آنچه اجرا می‌شود بسیار فاصله دارد، دانشجویان نیز با مباحث تأسیساتی چندان آشنا نیستند چراكه تنها چند واحد درس در این زمینه می‌گذرانند.
در این میان برخی کالاها از اهمیت استانداردسازی بیشتری برخوردار هستند. آسانسورهای بی‌کیفیت و غیراستاندارد جان بسیاری را به خطر می‌اندازند و سالانه خانواده‌های زیادی را داغدار می‌کنند. کابل‌ها و تجهیزات الکترونیکی غیراستاندارد نیز خطرات برق‌گرفتگی و آتش‌سوزی را برای هموطنان بالا می‌برد که متأسفانه کشور ما در این زمینه از کارنامه روشنی برخوردار نیست.
به گفته یکی از فروشندگان بازار تأسیسات گلوبندک برای بسیاری از تجهیزات تأسیساتی اصلاً استاندارد تعریف‌نشده و این موضوع مخصوصاً در مورد کالاهای انرژی بر ضرورت دارد. وحید عقیلی در این زمینه به خبرنگار پیام ساختمان گفت: این موضوع نه‌تنها در مورد کالاهای داخلی بلکه در مورد خارجی‌ها نیز صدق می‌کند. به‌عنوان‌مثال هنگامی‌که کالاهای چینی وارد بندرگاه‌ها و یا گمرک ایران می‌شود تنها حساسیت پرداخت تعرفه واردات کالاهای خارجی است و هیچ‌چیز دیگری در نظر گرفته نمی‌شود. درحالی‌که همین کشور چین در مورد ورود کالاهای خارجی گواهی استاندارد طلب می‌کند و یا کشور محصولات بی‌کیفیت کشور چین اجازه ورود به کشور استرالیا را ندارند.
عقیلی ادامه داد: این موضوع بازار ایران را دچار آشفتگی کرده است و همه تجار ایرانی ترجیح می‌دهند کالاهای بی‌کیفیتی که به دلیل توان مالی پایین مردم راحت‌تر فروش می‌رود را از چین وارد کنند و در عوض آن کالاهای باکیفیت در انبارها باقی می‌ماند و از قِبَل آن مصرف انرژی و سطح زندگی مردم ما پایین می‌آید.
سه چالش استاندارد تأسیساتی
در بازار ایران اجناس تقلبی و غیراستاندارد فراوان است و برخی نام شرکت‌های معتبری را بر روی محصولات خود دارند. بیشتر این اجناس از راه قاچاق و برخی نیز توسط تولیدکنندگان زیر پله‌ای روانه بازار می‌شوند. بعضی از این تجهیزات چنان با نمونه‌های واقعی مشابهت دارند که تشخیص اصل از تقلبی برای مصرف‌کننده عادی تقریباً غیرممکن است.
چالش‌های استاندارد تأسیساتی در کشور به سه دسته تقسیم می‌شوند. نخست نبود اجبار استاندارد در بسیاری از کالاهای تأسیساتی ، دوم ورود کالاهای غیراستاندارد و بی‌کیفیت به ایران و سوم بازار و رونق تولیدات زیر پله‌ای.
وحید عقیلی در مورد نبود استاندارد کالاهای تأسیساتی می‌گوید: البته برخی از این کالاها اصلاً استاندارد بردار نیست و نیازی نیز به استاندارد ندارند. کالاهایی مانند پیچ و مهره و یا لوله‌های پلیکا را چه نهادی با چه معیاری می‌خواهد استاندارد کنند. در مورد این تجهیزات مهم‌تر از استاندارد، تولید توسط شرکت‌های شناسنامه‌دار است که دولت باید بر روی تولید آنها و پاسخگویی شرکت تأکید داشته باشد.
البته علی رغم گفته این فعال بازار مصالح، بسیاری دیگر از کالاها نیز که از حساسیت برخوردارند استاندارد ندارند. نمونه آن لوله‌های آب است که به دلیل فرسودگی و بی‌کیفیت بودن ترکیدگی لوله و هدر رفت آب را به همراه دارند و یا لامپ‌های LED و دیگر لامپ‌ها که تازگی به بازار ایران وارد شده‌اند و ممکن است به دلیل کیفیت پایین با اقبال بد مردم روبه‌رو شوند. پنل‌های خورشیدی نمونه دیگری است که تولیدات داخلی بی‌کیفیت آن ممکن است مردم را نسبت به کارآیی انرژی خورشیدی بدبین کند.
در این میان کالاهای زیر پله‌ای نیز خود موضوعی است که برای تولیدکنندگان محصولات بی‌کیفیت داخلی مشکل ایجاد کرده است. یکی از فروشندگان تجهیزات پکیج در این زمینه به خبرنگار پیام ساختمان گفت: موضوع استاندارد یک چیز و موضوع تولیدات زیر پله‌ای چیز دیگری است. تولیدات زیر پله‌ای را شما می‌توانید در زیرزمین خانه و یا یکی از باغ‌های اطراف تهران تولید کنید و در بازار بفروشید. کسبه اینجا هم می‌خرند، چون در این زمینه نیز هیچ مشکل و بگیروببندی وجود ندارد. چند وقت پیش یکی پیش من آمده بود و می‌گفت می‌خواهم در باغچه‌ای که اطراف شهریار دارم یک تولیدی بزنم شما چه چیزی می‌خواهید که من هم پیشنهادهایی به وی دادم و گفتم اینها در بازار خواهان دارد. برخی از محصولات آنقدر ساده است که فقط یک دستگاه و یک کارگر می‌خواهد اما برخی نیز پیچیده‌تر هستند و نیاز به تخصص دارد و احتمالاً اگر کسی تخصص و تجربه نداشته باشد به مشکل برمی‌خورد و شاید 2 تا 3 ماه در بازار باشد ولی در ادامه متوجه می‌شود که نمی‌تواند ادامه دهد.
در هفته گذشته یکی از سالن‌های همایش مهم کشور یعنی سالن همایش وزارت کشور طعمه حریق شد و دلیل آن اتصال برق ناشی از سیم‌های فرسوده و غیراستاندارد ذکر شد. بر اساس ارزیابی‌های مستقل 70 درصد سیم و کابل‌های ساختمان‌ها و منازل در واحدهای غیرقانونی تولید می‌شوند و این کابل‌ها در 25 درصد آتش‌سوزی‌های پایتخت نقش دارند. به گفته محمدباقر پورعبدالله، کارشناس انجمن سیم و کابل تنها 20 تا 30 درصد کابل‌های منازل استاندارد هستند. این عامل نه‌تنها موجب هدررفت بالای برق در منازل شده بلکه موجب آتش‌سوزی و برق‌گرفتگی شهروندان تهرانی و در برخی موارد از دست رفتن جان هموطنان نیز شده است.
واحدهای زیر پله‌ای که اقدام به تولید سیم و کابل می‌کنند به‌اندازه‌ای زیاد هستند که به‌راحتی نمی‌توان آنها را ساماندهی کرد و سازندگان نیز که به دنبال سود بیشتری هستند از خیر بسیاری از محصولات استاندارد مانند سیم و کابل می‌گذرند.افزایش واردات مخصوصاً با کاهش توان مالی مردم به غلبه محصولات چینی در بازار ایران منجر شده است، مشکلی که با بی‌اعتنایی وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز همراه شده است و این موضوع تولید داخل را با تهدید روبرو کرده. به نظر می‌رسد سازمان استاندارد در این سال‌ها نسبت به وظیفه نظارت و کنترل کیفیت کالاهای تولیدی اعتنای کمی داشته است درحالی‌که یکی از عوامل و معیارهای اصلی توسعه توجه بیشتر به استاندارد است.
منبع:پيام ساختمان